|
madde:1- 1928 yılında Kadın Yardım Cemiyeti adı ile
kurulan Dernek 28.1.1938 gününde adını, büyük önder
Atatürk'ün isteğiyle Yardım Sevenler Derneği olarak
değiştirmiş ve Bakanlar Kurulunun 22.6.1941 gün ve
2/13763 sayılı kararı ile kamu yararına çalışan
dernekler arasına girmiştir.
madde:2- Derneğin Kurucuları, Süreyya Ağaoğlu, Reşide
Celal Bayar, Fitnat Fevzi Çakmak, Mevhibe İnönü, Bekıs
Odman, Melehat Özbudan, Nevber Seviktekin,, Tezer
taşkıran, Nimet Uybadin, Fuat Umay.
madde:4- Dernek, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş ve
Türk milletinin yükseliş yolu olan Atatürkçülüğe bağlı
kalmayı, çalışmalarını aşağıda belirtilen sosyal
ilkelere göre düzenlemeyi amaç olarak benimsemiştir.
"29 Ocak 1928 tarihinde, Kırklareli
Milletvekili Dr. Fuat Umay, Ankara’da Türk kadınlarına
bir çağrıda bulunarak, bir kadın yardım derneğinin
kurulması gerektiğini gündeme getirmiş, bu çağrı üzerine
kadınlar, Dr. Umay’ın başkanlığını yaptığı Himaye-i
Etfal Cemiyeti’nde toplanarak bir komisyon kurmuşlardı.
Komisyon kurulacak derneğin adının Himaye-i Etfal Kadın
Yardım Cemiyeti ve ambleminin de yürek biçiminde
olmasını kararlaştırarak çalışmalarına başladı. Dernek
ilk toplantısını 19 Şubat 1928 tarihinde yaptı. 1938
yılında derneğin adı Atatürk tarafından Yardım Sevenler
Derneği olarak değiştirildi. Bu tarihten sonra Yardım
Sevenler Derneği adı altında faaliyetlerine devam eden
dernek, özellikle 1939 Erzincan Depremi’nde
Kızılay’ın yanında yer alarak adını yurdun her köşesinde
duyurdu. Böylece 1939’dan sonra Yardım Sevenler
Derneği Ankara merkezli kalmayıp Türkiye’nin her yerinde
şubeler açmaya başladı (23).
Yardım Sevenler
Derneği’nin Erzincan’daki şubesi 25 Kasım 1941 tarihinde
açıldı. Derneğin Şube Başkanı, Erzincan Valisi ve
Belediye Başkanı Dr. Sükûti Tükel’in eşi Piraye Tükel
idi. Dernek açıldığı günden kısa bir süre sonra
Erzincan’da imkânlar ölçüsünde çeşitli faaliyetlerde
bulunarak; yoksul çocukların, askerlerin ve yardıma
muhtaç olan kadınların yardımına koştu. Örneğin kış
aylarında bazı fakir öğrencinin elbise ve ayakkabı
ihtiyacını giderdi. 1942 yılında, erlere kışlık giyecek
hediye edilmesi amacıyla, il genelinde toplanan 400 lira
Genel Merkeze gönderildi. 23 Nisan 1942’de Çocuk
Bayramı’nda Erzincan’daki 100 çocuğa elbise verilerek,
yoksul kadınlara da yardım hazırlıkları başlatıldı (24).
1942 yılı hasat döneminde çiftçilerden imkânları
ölçüsünde buğday ve arpa toplanarak muhtaç ailelere
dağıtıldı (25). 1942 yılı Ekim ayında Cumhuriyet Bayramı
münasebetiyle, bazı fakir öğrencilerin ayakkabı ihtiyacı
giderildi. Bunun yanında 20-25 kadar yardıma muhtaç kız
çocuğuna, zanaat sahibi yaparak geçimlerini temin
etmelerini sağlamak amacıyla, dikiş, nakış gibi kurslar
açıldı (26). Aralık 1942’de Yardım Sevenler Derneği
Erzincan Şubesi, İktisat Bakanlığı’ndan elli top
Amerikan bezi istemiş, İktisat Bakanlığı da bu talebin
karşılanması için Sümerbank Yerli Mallar Pazarı
Müdürlüğü’ne talimat vermişti. Gönderilen bu bezlerle,
Erzincan Beden Terbiyesi Salonu’nda kurulan bir
atölyede, askerlere hediye edilmek üzere kışlık gömlek,
havlu ve çamaşır dikildi (27).
Ocak 1943’de dernek
tarafından çocukların temizliğinin yapılması için
ailelere ikişer kalıp sabun dağıtıldı. Aynı zamanda
çocuğu olan annelere, Dr. Zekayi Tarakçı tarafından,
Erzincan Halkevi’nde tifüsle ilgili bilgilendirici
konferanslar verildi (28). 19 Şubat 1943 tarihinde
dernek tarafından 200 adet gömlek, 200 adet çamaşır, 304
adet yastık kılıfı, 414 adet havlu Erzincan Levazım
Müdürlüğü’ne teslim edildi. Ayrıca yardıma muhtaç
öğrencilere yarım kilo sabun ile bir takım çamaşır
verildi. Bunun yanında köylülerden buğday ve fasulye
toplanarak, toplanan buğday ve fasulye 10’ar kilo olmak
üzere 48 aileye dağıtıldı. Dernek üyeleri tarafından,
yardımsever vatandaşlardan toplanan 10.000 lira yoksul
ailelere ulaştırıldı (29) .
Örneklerde de görüldüğü gibi
Yardım Sevenler Derneği Erzincan Şubesi, kuruluşundan
itibaren kısıtlı imkânlara rağmen Erzincan’da sosyal
hizmetler kapsamında yaşlılara, yardıma muhtaç ailelere,
çocuklara ve askerlere yönelik önemli çalışmalar
yapmıştır. Dernek, kuruluşundan yaklaşık bir buçuk sene
sonra da ilk kongresini gerçekleştirmiştir.
Yardım
Sevenler Derneği Erzincan Şubesi ilk kongresini 23 Mart
1943 Salı günü Beden Terbiyesi Salonu’nda yaptı. Şube
Başkanı Piraye Tükel’in açılış konuşması ile başlayan
kongrede, geçici başkanlığa Muazzez Tarakçı seçildi ve
daha sonra müzakerelere geçildi. Yardım Sevenler Derneği
Erzincan Şubesi’nin geçen yıla ait faaliyet raporu,
hesap bilançosu ve gelecek yılki bütçesi okunarak kabul
edildi. Derneğin faaliyetlerinin daha fazla
genişletilmesi kararı alındıktan sonra yeni idare heyeti
seçimine geçildi. Seçim sonucunda derneğin eski kurucu
üyelerinin yeniden seçildikleri görülmektedir. Buna göre
yeni idare heyetinde başkanlığa Piraye Tükel, üyeliklere
ise Münire Koç, Şevkiye Ülgen, Bedriye Altunterim,
Hatice Til, Muazzez Tarakçı, Şükriye Özbek, Perihan
Köksal ve Hatice Ataman seçildi (30).
Yardım Sevenler
Derneği Erzincan Şubesi’nin ikinci kongresi 2 Şubat 1944
Çarşamba günü saat 15.00’de Halkevi Salonu’nda yapıldı.
Şube Başkanı Semiha Argun’un açılış konuşması ile
başlayan kongrede, geçici başkanlığa CHP İl Başkanı Ziya
Ağca seçildi. Derneğin bir önceki yıla ait faaliyet
raporu ve hesap bilançosu okunarak kabul edildi.
Buna
göre 20.03.1943-31.01.1944 tarihleri arasında derneğin
bilançosu 11.481,67 lira idi. Kemaliye Dokumacılar
Kooperatifi’nden 99 m. kumaş, Erzincan merkez, nahiye ve
köylerinden 3.196 kg buğday, 34 kg fasulye ve 16 kg arpa
toplandı. Pülümür Kaymakamlığı’ndan 15 kg yağ,
Refahiye’den 1.308 kg buğday, 102 kg arpa elde edildi.
Bu ürünler satılarak nakdi yardıma dönüştürüldü. Geçen
yıldan kalma 135,5 kg fasulye muhtaçlara dağıtıldı. Aynı
zamanda 438 önlük ve 51 çift ayakkabı muhtaç öğrencilere
ulaştırıldı. Bununla birlikte Cumhuriyet Bayramı
münasebetiyle ilkokul öğrencilerine 228 önlük, 188 çift
ayakkabı; ortaokul öğrencilerine de 28 çift ayakkabı, 24
pantolon, 13 kız öğrenci ve 12 erkek öğrenciye de elbise
dağıtıldı. Ayrıca 322 fakir ailenin çocuklarının bir
kısmına entarilik kumaş, bir kısmına da çamaşır verildi.
297 aileye 10’ar kg buğday, 3 aileye 11 kg fasulye ve 1
aileye de 17 kg arpa dağıtıldı. Bunların dışında Yardım
Sevenler Derneği Genel Merkezi’ne 1.000 lira, Kızılay
Genel Merkezi ’ne de 500 lira yardım yapıldı. Tüm bu
masraflar için 6.971,53 lira harcanmış ve 4.510,14 lira
da artmıştı. Kongrede yeni idare heyetinin seçimine geçilmiş ve seçim sonucunda yeni idare heyeti şu
isimlerden oluşmuştu: Başkan Semiha Argun, üyeler
Bedriye Altunterim, Perihan Köksal, Hatice Ataman,
Hatice Til, Behice Baydar, Şükriye Özbek, İffet Çalkavur
ve Muazzez Kösebay. İdare heyetinin seçiminden sonra
Yardım Sevenler Derneği Genel Merkezi’ne kongrenin tazim
ve bağlılıklarının ifade edildiği telgraf ile kongre son
buldu (31).
Yardım Sevenler Derneği Erzincan Şubesi’nin
üçüncü kongresi 9 Şubat 1945 Cuma günü saat 15.00’de
Halkevi Salonu’nda yapıldı. Şube Başkanı Semiha Argun’un
açılış konuşması ile başlayan kongrede, geçici
başkanlığa CHP İl Başkanı Ziya Ağca seçildi. Derneğin
bir önceki yıla ait faaliyet raporu ve hesap bilançosu
ile gelecek yılki bütçesi okunarak kabul edildi.
Derneğin 01.02.1944 - 08.02.1945 tarihleri arasında
7.648,45 lira gelirinden başka, Kemaliye Dokumacılar
Kooperatifi’nden 123 m. kumaş, merkez köy ve
nahiyelerden 2.221 kg buğday, 37 kg bulgur ve 5 kg yağ
elde edildi. Dernek, gelirinin 500 lirasını 1944
felaketzedelerine (32) göndererek, 40 ilkokul
öğrencisine de önlük dağıttı. Ayrıca 23 Nisan Bayramında
12 ilkokul öğrencisine ayakkabı, 1 öğrenciye çamaşır, 1
aileye 20 lira, 2 ilkokul öğrencisine pantolon yardımı
yapılırken, 40 ilkokul öğrencisine de 90 gün boyunca
yemek verildi. Bunlardan başka yine ilkokul
öğrencilerine 149 çift ayakkabı ve 198 önlük dağıtıldı.
Ambarda bulunan buğday ve bulgur gibi tahıl ürünleri de
fakir ailelere ulaştırıldı. Kongrede faaliyet raporunun
ve hesap bilançosunun okunmasının ardından yeni idare
heyeti seçilerek görev dağılımı şu şekilde yapıldı:
Başkan Semiha Argun, üyeler Hatice Ataman, Perihan
Köksal, Bedriye Altunterim, Hatice Til, Kamuran Boğana,
İffet Çalkavur ve Muazzez Kösebay (33) .
Yardım Sevenler
Derneği Erzincan Şubesi’nin 1946 yılı kongresi, 25 Ocak
1946 Cumartesi günü saat 15.00’de Halkevi Salonu’nda
yapıldı. 1946 yılına ait raporlar ile yeni yılın bütçesi
görüşülerek, yeni idare heyetinin belirlenmesi için
seçimlere geçildi (34).
Derneğin, önceki yıllarda olduğu
gibi sözü edilen yılda da sosyal hizmetler kapsamındaki
çalışmalarına devam ettiği görülmektedir. Bu bağlamda 23
Nisan 1946 tarihinde Çocuk Bayramı münasebetiyle 300
öğrenci giydirildi. Bakıma muhtaç birçok kadına para
yardımı yapıldı. 19 Mayıs 1946 tarihinde, geliri ihtiyaç
sahiplerine harcanmak üzere, Belediye Gazinosu’nda bir
balo tertip edildi. Baloda, el emeği pek çok eşyadan
oluşan piyango tertip edilerek 1.200 lira gelir elde
edildi (35). 29 Ekim 1946 tarihinde Cumhuriyet Bayramı dolasıyla ilk ve ortaokul öğrencilerinden 200 öğrenci
giydirildi. Bunun dışında Çocuk Esirgeme Kurumu Erzincan
Şubesi ile Kızılay Erzincan Şubesi ile birleşerek 30
çocuğun daha giydirilmesi sağlandı (36).
Derneğin 1947
yılı kongresi, 27 Aralık 1947 Cumartesi günü Halkevi
Salonu’nda yapıldı. İdare heyeti raporu okunarak kabul
edildikten sonra 1948 yılı bütçesi görüşüldü ve yeni
idare heyeti seçimlerine geçildi (37). 1947’deki
kongrede de Erzincan’daki Yardım Sevenler Derneği’nin
başkanlığına Semihe Argun seçildi (38).
Yardım Sevenler
Derneği Erzincan Şubesi, Erzincan’ın düşman işgalinden
kurtuluşunun 31. yıl dönümü münasebetiyle 14 Şubat 1948
tarihinde Erzincan Orduevi’nde yoksullara gelir temin
etmek amacıyla bir kıyafet balosu düzenledi. Kıyafet
balosundan 1.600 lira gelir elde edildi (39). 1949 yılı
Şubat ayında, derneğe gelir sağlamak amacıyla bir eşya
piyangosu tertip edildi (40).
Derneğin 1950 yılı
kongresi, 28 Ocak 1950 Cumartesi günü saat 14.30’da
Halkevinde yapıldı. Kongre, Yardım Sevenler Derneği
Erzincan Şube Başkanı Nihal Koçak’ın açılış konuşmasıyla
başladı. İdare Kurulu raporu okunarak kabul edildikten
sonra 1951 yılı bütçesi görüşülerek yeni idare heyetinin
seçimi yapıldı (41).
1950’li yıllarda da Erzincan’daki
üst düzey yetkililerin dernekle yakından ilgilendiği
anlaşılmaktadır. Özellikle Erzincan Valisi Sait Balioğlu’nun, dernek eliyle yapılan yardımların uzun
vadede ve üretime dönük olması yönündeki çabaları dikkat
çekicidir. Vali Balioğlu, bu amaçla 16 Ekim 1950
tarihinde Yardım Sevenler Derneği Erzincan Şubesi
yöneticileri ile bir toplantı yaptı. Toplantıda, 1939
Depremi’nden bu yana hala sıkıntı içerisinde olan ve zor
şartlarda hayatlarını idame ettirmeye çalışan yardıma
muhtaç ailelerin durumlarının düzeltilmesi için önemli
kararlar alındı. Buna göre, 1.500 fakir ailenin
üretici konumuna getirilmesi için faaliyete geçilmesi
kararlaştırıldı. Hayır kurumlarından toplanan paraların
sermaye yapılarak her ailenin çalışabilir durumdaki
kadın ve çocuklarının iş sahibi yapılması planlandı.
Bunun için daha önceden Erzincan Ticaret Odası
tarafından dağıtılan ancak kullanılmayan dokuma
tezgâhları toplanarak ihtiyaç sahibi ailelere verildi.
Bu ailelere belirli bir müddet dokuma, yün eğirme, iplik
boyaması gibi konularda kurs verildikten sonra “Elişi
Erzincan Dokuma ve Halı Kooperatifi” kurulmak suretiyle
imal edilen ürünlerin satılacağı daimi bir yer açıldı
(42).
Derneğin 1951 yılı kongresi, 20 Ocak 1951
Cumartesi günü Halkevi Salonu’nda yapıldı. İdare heyeti
raporu okunarak kabul edildikten sonra 1950 yılı bütçesi
görüşüldü ve yeni idare heyeti seçildi (43).
Görüldüğü
gibi Yardım Sevenler Derneği Erzincan Şubesi, yardıma
muhtaç ailelere ve çocuklara maddi yardımların
yapıldığı, eğitici ve bilgilendirici toplantıların
gerçekleştirildiği bir yer olmuştur. Dernek
aracılığıyla, II. Dünya Savaşı’nın olumsuz etkilerinin
yoğun olarak hissedildiği yıllarda, hazırlanan çeşitli
ürünlerin askerlere ulaştırılması sağlanmıştır. Bir
yandan yardımlarını devam ettiren dernek, diğer yandan
da yardıma muhtaç ailelere gelir getirecek bazı
faaliyetlerde bulunmuş ve çeşitli kurslar açmıştır."
SİYASİ MÜCADELE EKSENİNDE
ERZİNCAN’DA FAALİYET GÖSTEREN DERNEKLER (1941-1960)
Erdem YAVUZ
Erzincan
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDER)
IX– II: 105 -124[2016]
22
Tarık Zafer Tunaya, Siyasi Müesseseler ve Anayasa
Hukuku, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1975, s. 493.
23 http://www.tysd.org.tr/hakkimizda/tysd.html, (Erişim
Tarihi: 22.08.2016).
24 Yeni Erzincan, 26 Mart 1942.
25 Yeni Erzincan, 30 Temmuz 1942.
26 Yeni Erzincan, 8 Ekim (Teşrinievvel) 1942.
27 Yeni Erzincan, 17 Aralık (Kânunuevvel) 1942. 28 Yeni
Erzincan,
28 Ocak (Kânunusani) 1942.
29 Yeni Erzincan, 25 Şubat 1943.
30 Yeni Erzincan, 25 Mart 1943.
31 Yeni Erzincan, 17 Şubat 1944
32 1 Şubat 1944 tarihinde Bolu, Gerede ve Çerkeş merkez
olmak üzere yerel saat ile 05.22'de 7.2 Ms büyüklüğünde
bir deprem meydana gelmiştir. Depremde 3.959 kişi
hayatını kaybetmiş, 20.865 bina hasar görmüştür.
(http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/,
(Erişim Tarihi 12.08.2016).
33 Yeni Erzincan, 15 Şubat 1945.
34 Yeni Erzincan, 30 Ocak 1947.
35 Yeni Erzincan, 16 Mayıs 1946.
36 Yeni Erzincan, 28 Ekim 1946.
37 Yeni Erzincan, 1 Ocak 1948.
38 BCA. 490.01.647.150.1.44.
39 Yeni Erzincan, 22 Ocak 1948.
40 Yeni Erzincan, 10 Şubat 1949.
41 Yeni Erzincan, 2 Şubat 1950.
42 Yeni Erzincan, 19 Ekim 1950.
43 Yeni Erzincan, 25 Ocak 1951
1975,
Dernek üyeleri toplantısı... Erzincan
Sümerbank İplik Fabrikası toplantı salonu
TÜRKİYE YARDIM SEVENLER DERNEĞİ
TARİHÇESİ
Türk kadını, zorlu ama büyük bir zaferle sonuçlanan
Kurtuluş Savaşımızın unutulmaz bir sembolü olmuştur. Bu
büyük zaferi izleyen Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun
en coşkulu, ulusal bilinç ve bütünlüğümüzün en yüksek
düzeyde olduğu yıllarda bundan tam 87 yıl önce, büyük
önder Atatürk’ün önderliğinde çağdaşlaşmaya doğru dev
adımların atıldığı dönemde Kırklareli Milletvekili Sayın
Dr. Fuat Umay Ankara’da kadınlarımıza 29 Ocak 1928
tarihinde bir çağrıda bulunmuştur. Dr. Umay bu
çağrısında, madden ve manen durumu iyi olmayan
kadınlarımızın korunmasının bir görev olduğunu, anaya
yapılan yardımların çocuğa da ulaşacağını ve böyle bir
amacın ancak bir kadın yardım derneğinin kurulmasıyla
gerçekleşebileceğini açıklıyordu.
Bu sözler; Sırtında mermi taşıyan, cephede kahraman
askerlerimizin yaralarını saran, eşini, oğlunu,
kardeşini cepheye gönderen tek başına yaşamın ve savaşın
güçlüğüne göğüs geren Türk kadınına yeni bir görev
yüklemiştir.
Sosyal bilinci gelişmiş, öncü kadınlarımız tarafından
büyük bir ilgiyle karşılanan bu çağrıya katılan
kadınlarımız, Dr. Umay’ın başkanı olduğu Himaye-i Eftal
Cemiyeti’nde toplanarak bir komisyon kurmuşlardır.
Komisyon kurulacak derneğin adının Himaye-i Etfal Kadın
Yardım Cemiyeti ve ambleminin yürek biçiminde olmasını
kararlaştırarak çalışmalarına başlamıştır.
Dr. Fuat Umay başkanlığında
• Mevhibe İnönü
• Fitnat Çakmak
• Nevber Sevüktekin
• Tezer Taşkıran
• Reşide Bayar
• Sevda And
• Süreyya Ağaoğlu
• Seza Lostar
• Melahat Özbudun
• Belkis Odman
• Nimet Uybadın’dan
oluşan kurucularla ilk toplantısını 19 Şubat 1928 günü
gerçekleştirerek resmi kuruluşunu tamamlanmıştır.
Üyelerin verdiği 426 lira yardım derneğin ilk geliridir.
Ve tutanaklarda belirlenmiştir.
1938 yılında, Derneğin kuruluşundan tam on yıl sonra,
derneğin faaliyetlerini yakından takip eden Atatürk,
yapılan özverili çalışmalardan da etkilenerek “Büyük
varlık ve faziletleri unutulmamış Türk kadınlarına ayağa
kalkarak hürmetlerimizi göstermeliyiz. Türk kadını
yoksul olamaz. Türk kadını bizatihi bir varlıktır”
diyerek derneğe “ Yardım Sevenler Derneği” adını
vermiştir. Atamızın el yazısı ile belgelediği bu sözleri
Dernek ve Türk kadınlarının gururla taşıdığı en büyük
armağanı olmuştur.
Himaye-i Etfal Kadın cemiyeti adı ile kurulan
Derneğimizin ismi Yardım Sevenler Derneği olarak
değiştirilmiş, bugünkü ismine dönüşmüştür. Ve 22/haziran
1941 gün ve 2/13763 sayılı Bakanlar kurulu kararı ile
Kamu yararına çalışan dernek olarak kabul görmüştür.
1951 yılında İç İşleri Bakanlığı izni ile19 şubatın
içinde bulunduğu hafta Yardım Sevenler Derneği haftası
olarak kabul edilmiştir.
Derneğimizin FAHRİ Başkanlığına sayın Mevhibe İnönü
getirilmiş, 1.Genel başkanlığa sayın Fitnat Çakmak
seçilmiştir.
Fitnat Çakmak:Bu görevi Kuruluştan 1930 yılına kadar
sürdürmüştür.
• Makbule Eldeniz: 1930 yılında genel başkanlığa
seçilmiş görevi kısa sürmüştür.
• Nevser Sevüktekin: 1930 yılından 1948 yılına kadar
• Dr.Mediha Eldem: 1948 yılından 1975 yılına kadar
• Türkan Ayral: 1975 yılından 1985 yılına kadar
• Birsen Eldem: 1985 yılından bu yana genel başkanlığını
yürütmektedir
30'lu Yıllar;
Derneğin halkımızla bütünleşmesi, toplumun güvenini
kazanması yönünde önemli adımların atıldığı yıllar
olmuştur.
30’lu yılların ilk faaliyeti, açılış işlemleri
tamamlanan üç atölyenin( dikiş, nakış, çorap)
çalışmalarına başlamasıdır. Bu atölyelerde örülen ve
dikilen kıyafetler ihtiyacı olan çocuklara ve doğum
yapan annelere dağıtılmıştır. Böylece bir tarafta
ihtiyacı olanların ihtiyaçları karşılanırken, öte yandan
bu ürünleri üreten kadınlarımıza çalışarak kazanma
olanağı yaratılmış “ Emek Karşılığı Yardım” fikri
uygulamasında ilk adımlar atılmıştır.
30’lu yılların en önemli olayı, Derneğin yaşamı boyunca
en büyük onuru olan Cumhuriyetimizin kurucusu Büyük
Önder Atatürk’ün ilgisine layık olmasıdır.
1939 yılında ülkemizi unutulmaz acılar içinde bırakan
Erzincan Depreminde derneğin Kızılay’ın yanında yer
alması ile adını yurt düzeyinde duyurmuş ve bu girişim
Derneğin çalışmalarının Ankara’nın sınırlarını aşarak
diğer illerde de etkili çalışmalar yapmasına olanak
sağlamıştır.
40'lı Yıllar;
1940’da devam eden II. Dünya Savaşı’nın yurdumuza
sıçrama tehlikesi karşısında Dernek atölyelerde
sınırlarımızı bekleyen erlere giysiler hazırlayarak
ilgili makamlar aracılığı ile yerlerine ulaşmasını
sağlamıştır. Dernek kadınlarımızı cephe gerisi
hizmetlere hazırlamak için gönüllü hastabakıcı kursları
açmış ve 95 kadın “Fahri Hemşirelik” belgesi almıştır.
1941 yılında gerçekleşen önemli bir etkinlik, Ankara’da
yüksek öğrenim yapan kızlarımız için ilk öğrenci
yurdunun Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün binasında
açılmasıdır.
Farklı illerimizde merkezler açılmış ve bu Derneğin
amaçları doğrultusunda etkinliklerin çeşitli illerimizde
yayılmasına olanak sağlamıştır.
50'li Yıllar;
Ülke çapında yaptığı olumlu ve etkili çalışmalarla
saygınlık ve toplumun güvenini kazanan Dernek 50’li
yıllarda özellikle atölyelerin sayılarını arttırarak
çoğunluğunu kadınlarımızın oluşturduğu işçi sayısını
yükseltmiş ve “Emek Karşılığı Yardım” ı yaygınlaştırmaya
devam etmiştir.1955 yılında Verem Savaş Derneği ve
Sosyal Yardım Bakanlığıyla işbirliği yapılarak Verem
Savaş Derneği’nin Cebeci ve Yenimahalle dispanserlerinde
rehabilitasyon atölyeleri açılmıştır.
1959 yılı Türkiye’de sosyal yardım ve hizmetlerin çağdaş
yaklaşımla ele alınarak sosyal refah politikasının
yeniden örgütlenmesine ilk adımların atıldığı yıl
olmuştur. Bu çalışmalarda Dernek Hükümetin yanında çok
aktif olarak yer aldı. Aynı yıl 7355 sayılı Sosyal
Hizmetler Enstitüsü Kurulmasına dair yasa içeriğinde
ulusal düzeyde sosyal hizmetlerin yeniden örgütlenmesi
bağlamında gönüllü kuruluşların katılımı ve katkısı
üzerinde durulmuş, yasanın uygulanma sorumluluğu SSYB
bünyesinde kurulan Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü’ne
verilmiştir. Bu çerçevede oluşturulan il sosyal
hizmetler koordinasyon kurullarında Dernek önemli bir
rol oynamıştır.
60'lı Yıllar;
60’lı yıllar ülkemizin siyasal ve sosyal yapılanmasında
önemli yenilik ve değişimlerin yer aldığı yıllar
olmuştur. Geçmişte olduğu gibi henüz sosyal yardım
sisteminin oluşmadığı bu yıllarda da aile ve bireylere
yaptığı acil ve sürekli yardımlarla Hükümet’e destek
olmaya devam eden Dernek kamu kuruluşlarından talep
edilen yardımları ihtiyaç sahiplerine ulaştırmıştır.
Genel Merkez’in yanında diğer merkezlerin de açmış
olduğu üniversite kız öğrenci yurdu ve öğrenci bursları
ile üniversite eğitimine katkıda bulunmuş, atölyelerde
iş olanağı yaratmış ve çok önemli olan rehabilitasyon
çalışmasının öncüsü olmuştur.
60’lı yılların en kıvanç verici etkinliği, Derneğin
Ankara’nın Kocatepe semtinde şimdiki Dr. Mediha Eldem
Sokağındaki 67 no’lu binasının tamamlanarak tüm hizmet
üniteleriyle bu binaya yerleşmesidir. Binalaşma aynı
zamanda Derneğin çalışma koşullarının gelişmesi ve
örgütsel yapısının düzenlenmesinde en önemli unsur
olmuştur.
1960 yılında Dernek, okuma-yazma kursu açarak kendi
gönüllüleriyle okur-yazar olmayan kadınlarımıza
okuma-yazma öğreterek yeni bir hizmet alanına girmiştir.
60’lı yılların sonlarına doğru dış ülkelerle kurulan
bireysel dostluklar büyük boyutlar kazanarak devam
etmiştir.
1964 yılında Dernek Kıbrıs’ta bulunan soydaşlarımızın
maddi ihtiyaçlarını giderebilmek için “Kıbrıs’a Yardım
Pulu” çıkarmak için karar alan beş büyük hayır kurumunun
içinde yer alıştır.1965 yılında Hükümetimizin güvenini
kazanan Derneğe, bir kat ilave edilebilmesi için fon
olarak 300.000 TL tahsis edilmesidir.
1967 yılında Büyük Millet Meclisi’ne Derneğin
mamüllerinin ihalesiz alınması ve atölyelerinin işyeri
kapsamından çıkarılma konusunda iki talepte bulunulmuş
bunlar Meclis’te olumlu karşılanarak atölyeler diğer
işyeri kapsamından çıkarılarak Derneğin , İş Kanununun
işverenlere taahhüt ettiği sorumluluklarından ve
işvereni baskı altında tutan cezai hükümlerden
kurtarılması sağlanmıştır.
Öğrenci burs miktarları arttırılmış, yeni şubeler
kurulmuştur. Dernek örgütlenmesinde yeni adımlar
atılarak, Derneğin merkez ve şubelerini Genel Merkez
adına denetleyecek ücretli müfettiş atanması
gerçekleştirilmiş ve müfettişlerin çalışma biçimi, görev
ve sorumluluklarını belirten bir Müfettişlik
Talimatnamesi çıkarılmıştır.
60’lı yıllar yönetim kurulları üyeleri dahil olmak üzere
diğer memur, işçi ve hizmetlilerin çalışmalarını
düzenleyen başarılı etkinliklerin yoğun olduğu, sahip
olduğu ciddi kimliği ile hükümetin ve halkın güvenini
tamamen kazanmış Derneğin bütçesi arttıkça, yaptığı
yardımların içeriği, çeşidi daha etkili olmuştur.
1974 Kongresi
70'li Yıllar;
Tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de giderek
zorlanan ekonomik koşullar bütçesinin tümüne yakınını
halkımızın desteği ile sağlayan Derneğin yeni kaynaklar
aramasına ve mümkün olduğu ölçüde tasarruf tedbirlerinin
alınmasına neden olmuştur. Bu düşünce ile Gazi Kupası
adında düzenlenen her türlü sportif yarışmalardan
sağlanacak gelirin önemli bir kısmının ayrılarak bir
devlet bankasında açtırılacak hesaba sosyal yardım fonu
olarak yatırılması ve Türkiye Kızılay Derneği, Çocuk
Esirgeme Kurumu, Türk Hava Kurumu ve Yardım Sevenler
Derneği arasında yapılacak bir protokolle saptanan
esaslar içinde paylaşılması için gereğinin yapılmasına
emir ve müsaade etmişlerdir. Gelir getirici etkinlikler
içinde yardım zarflarının dağıtılması hususunda yerel
Milli Eğitim Müdürlükleriyle yapılan işbirliği ile
merkez ve şubelerde açılan kampanyalar başarı ile
yürütülmüştür.
70’li yılların Dernek için en üzücü olayı, Derneğin
yıllarca öncülüğünü yaparak meslek yaşamından çok
kendini Yardım Seveler Derneği’ne adayan Genel Başkan
Dr. Mediha Eldem’in 7 Temmuz 1975 tarihinde ölümü
olmuştur. Dr. Mediha Eldem’in çalışmış olduğu Ankara
Numune Hastanesi Konferans Salonu’nda düzenlenen bir
törende, Genel Başkan ve yakın meslek arkadaşları
tarafından Dr. Eldem’in sağlam kişiliği, sosyal alandaki
öncülük ve etkinlikleri ve kendisi ile ilgili anılar
dile getirilmiştir. Bu toplantıdan sonra aynı hastanenin
kadın-doğum servisinde Türkiye Yardım Sevenler
Derneği’nin 50. yıl armağanı olarak Dr. Mediha Eldem
anısına döşenen iki yataklı hasta odasının açılışı en
yakın arkadaşı, Derneğin değerli büyüğü Sayın Melahat
Tüzel tarafından yapılmıştır.
yıl kutlamalarının çok önemli bir girişimi Genel Merkez
üyelerinden Sayın Binnaz Engin tarafından kuruluş ve
tesis masraflarının karşılandığı 3-6 yaş çocuklar için
hizmete açılan Sur Gündüz Bakımevi olmuştur. Ekonomik
koşulların beraberinde getirdiği zorlayıcı koşullara
rağmen çalışmalarını aksatmadan sürdüren toplumun her
kesiminin ilgi ve desteğini almaya devam eden, yurt
içinde olduğu kadar, yurt dışı ilişkilerini güçlendiren
Dernek 70’li yıllarını önemli olaylarla başarılı bir
biçimde yaşamıştır.
80'li Yıllar;
80’li yılların başında dernek yeni bir hizmet alanına
adım atmıştır. Sayın Semra Özal’ın katkılarıyla Genel
Merkez binasında kadınlarımızın sağlık hizmetlerine
yardımcı olmak amacıyla modern araç ve gereçlerle
donatılmış bir Ana-Çocuk Sağlığı Merkezi açılmıştır. Ana
çocuk sağlığı yanında sağlık eğitimi, aile planlaması,
koruyucu aile hekimliği hizmetlerini kapsayan bu
merkezin başka merkez ve şubelerimizde de açılması
amaçlanmıştır.
Gençlerimizin eğitim fırsatını elde etmeleri daha iyi
koşullarda daha başarılı olabilmeleri için 1981 yılında
burs sayısı ve miktarı arttırılmış, burslara ATATÜRK
BURSU adı verilmiştir.
Cumhuriyet’in 60., Atatürk’ün doğumunun 100. Yılı
anısına Ceyhan’da bir öğrenci yurdu, İzmir merkezinde
huzurevi, Üsküdar ve Maçka şubelerinde birer çocuk
yuvası açılmıştır.
Sayın Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel’in başlatmış
oldukları “Organ Bağışı”, “Aşı Kampanyası” ve “Kendi
Okulunu Kendin Yap” gibi kampanyalar Derneğin tüm Merkez
ve şubelerine birer genelge ile duyurulmuş ve bu
kampanyalara katılmak üzere çalışmalara başlanmıştır.
Bunlardan bir tanesi 15 Mart 1986 günü Sn.
Cumhurbaşkanımız tarafından açılışı yapılan Kuştepe’deki
10 derslikli ilkokuldur.
60.yıl nedeni ile Derneğin yurt çapında burs verdiği en
başarılı tıp öğrencisi tespit edilerek, Dr. Mediha Eldem
Başarı Ödülü ile ödüllendirilmesine karar alınmıştır.
1980’lerin sonunda Dernek binası, kız öğrenci yurdu, ana
ve çocuk sağlığı merkezi, Sur Gündüz Bakımevinin
tamamıyla bakımı ve onarımı yapılmıştır.
Türkiye Yardım Sevenler Derneği için önemli etkinlikler
yanında Genel Başkan Sayın Türkan Ayral’ın beklenmedik
kaybı büyük bir üzüntü kaynağı olmuş, ancak Dernek
büyüyen bütçesi, hükümetle kurduğu olumlu ilişkiler,
halkın desteği ile nüfusumuzun genç, yaşlı, özürlü
kesimlerine Devletin öngördüğü çağdaş, sosyal politika
çerçevesinde azimli çalışmalarını sürdürmüştür.
90'lı Yıllar;
90’lı yılların en üzücü olayı kurucu üyelerimizden son
hayatta kalan Sayın Mevhibe İnönü’nün kaybı olmuştur.
1990 tarihinde Cumhurbaşkanımız Sayın Turgut Özal’ın
talimatlarıyla Dernek vergi, resim, harç, hisse ve
fonlardan muaf kılınmış ayrıca Derneğin tüm merkez ve
şubelerince işletilmekte olan öğrenci yurtları, gündüz
bakımevleri, huzurevleri, kreş, anaokulu, biçki ve dikiş
atölyeleri de kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur.
Devletin üniterliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet’e,
insan hak ve özgürlüklerine sahip çıkılması
gerekliliğine ve bu konuda en ufak bir taviz verilmemesi
ve zaaf gösterilmemesi milli düşüncesine inanan Dernek,
Cumhuriyetimizin 70. yılını görkemli bir şekilde
kutlamış ve milletimizi birlik ve beraberliğe davet
etmişlerdir. 90’lı yılların başında Bosna Hersek’te
insanlık dışı vahşete maruz bırakılan Müslüman
kardeşlerimize yardım amacı ile 65. yılında düzenlediği
bağış sergisinden elde edilen gelir “Bosnalı Kadın
Sığınma Evi”ne teslim edilmiştir. Terör ve ayrımcılık
düşünce ve eylemleri ile mücadele ederken şehit olan
Güvenlik Güçleri ve Silahlı Kuvvetlerimiz Mensuplarının
ailelerine verilmek üzere Merkez ve Şubelerimizin de
katılımı ile sağlanan bağış çeki Milli Savunma Bakanı
Sayın Nevzat Ayaz’a teslim edilmiştir.
Vatanımızın bölünmez bütünlüğünü korumak için hiçbir
fedakarlığı esirgemeksizin canları pahasına görev
yaparken Güneydoğu’da yaralanan ve Gülhane Askeri Tıp
Akademesi’nde yatan kahraman askerlerimiz ziyaret
edilerek kendilerine hediye zarfları dağıtılmıştır.
Kahraman Silahlı Kuvvetlerimize, Atamızın “ Bizim gerçek
sahibimiz” dediği ordumuzun daima birlik ve beraberlik
içinde olduğunun en anlamlı ifadesi olarak “Mehmetçikle
El Ele” kampanyasına katınmış, toplanan bağışın
Güneydoğu’da yaralanan Silahlı Kuvvetler Mensuplarımız
için yaptırılacak rehabilitasyon merkezine kanalize
edilmesine karar verilmiştir.
Yurdumuzda sık sık yer alan doğal afetlerin neden olduğu
acil hizmetler katkıda bulunulmaya devam edilmiş, Dinar
Depremi ve İzmir sel felaketinde zarar görmüş
vatandaşlarımıza bağışta bulunulmuş ve giyecek eşyaları
sağlanmıştır.
Ülkemizin en büyük ve tüm dünyada 10 benzer kalkınma
projesi içinde yer alan Güneydoğu Anadolu Kalkınma
Projesi Bölgesini 200 kişilik Yardım Sevenler üyesinin
katıldığı ziyaret sırasında bölgede Derneğin etkinlik
alanına giren ihtiyaçlar incelenerek, bölge illerindeki
merkez ve şubeleriyle öncelikle kadın ve kız çocuğu
eğitimine katkıda bulunmak üzere, Dernek bu bölgeye
yapılan yardım kampanyalarına katılmıştır.
Kuruluşumuzun 70 yılı anısına 70 orman projesi
kapsamında tüm şubeler Türkiye Yardım Sevenler Derneği
hatıra ormanları için binlerce fidanlar dikmişler ve 87.
yıla gelindiğinde o fidanlar şu anda ulu ağaçlar
olmuştur.
Derneğin dolu dolu yaşadığı 70 yıl kutlama törenleri
topluma hizmet, gençlerimize yönelik takdir, kültür ve
sanat, 70 yıldır gelişerek yaşamını sürdüren bir gönüllü
kuruluşun Atamızın izinde laik, demokratik
Cumhuriyetimizin giderek güçlenerek idamesi için
kaçınılmaz olan halkımızla bütünleşmesini amaçlayan
etkinliklerinin bir değerlendirmesi olmuştur.
2000-2010’ lu Yıllar;
Ülkemizde yaşanan ekonomik istikrarsızlığın sonuçları
dernek çalışmalarını da etkilemiştir. Ancak,
kuruluşundan bugüne en önemli hizmet alanı olan eğitim
ve öğrenciye destek her zaman kesintisiz devam etmiş ve
etmektedir. Bunun sonucu olarak da, bugün ülke genelinde
150’ye ulaşan şube sayısı ile geride 10.000’lerce
“ATATÜRK ÖĞRENCİ BURSU” alan “ÖĞRENCİ ORDUSU”
oluşmuştur.
Türkiye Yardım Sevenler Derneği, 83 Yıllık Onurlu
tarihinde ulusumuza;
- 5 İlköğretim Okulu – Diyarbakır, Burdur, Urla,
Denizli, Mardin
- 1 Lise – Van
- 1 Çıraklık Okulu – İstanbul
- 6 Öğrenci Yurdu – Ankara, İstanbul, Ardahan, Tavşanlı,
Ünye, İzmit
- 3 Sağlık Ocağı – Samsun, İzmir, İstanbul
- 3 Huzurevi – İzmir, Bartın Dinar
- 2 Acil Yardım İstasyonu – İstanbul
- 1 Kan Merkezi – İstanbul
- 2 Öğretmen Lojmanı – Adapazarı, Mardin
- 1 Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi – Eskişehir
- 1 Otistik Çocuklar İş Eğitim Merkezi – Eskişehir
Armağan etmiştir.
Cumhuriyetin 85inci derneğimizin 80.Kuruluş yılı anısına
Selanik Atatürk Müze Evinin döşeme yenilemesini, Türk
Kadınının göz nuru ve el işleri ile kendi atölyesinde
yaptırmış ve çok sayıda üyenin katılım ile Selanik’e
götürmüştür.
Kuruluşundan bugüne değin, Devlet kurumları, özel
teşebbüs, eğitim kurumları vb’leri ile okuma-yazma, dil,
el becerileri kursları açarak, sosyal etkinlikler
düzenlemeye devam etmiş, Genel Merkez ve şubeleri halen
devam eden ve başarı ile sonuçlanan “Avrupa Birliği
Projeleri” çalışmalarını yapmıştır.
Okul öncesi eğitime büyük önem veren Türkiye Yardım
Sevenler Derneği, 81.yıl anısına “81 Yıl 81 İl 81
Anasınıfı” Projesini hazırlamıştır. Genel Merkez,
Şubelerimiz ve değerli bağışçılarımız, yapımı devam eden
4’er sınıflık 2 anaokulu olmak üzere, 151 anasınıfını (
mobilya, döşeme, eğitim-araç gereçleri, oyuncak,
bilgisayar vb.) donatarak çocuklarımıza armağan
etmiştir.
Derneğimiz, geleneksel Türk yardımseverliğini varlığında
sembolleştirmiş ve dernek bütünüyle Türk ulusuna mal
olmuştur.
Ülkemizin sosyal sorunlarından herkes sorumludur.
Kişisel, grupsal veya toplumsal hayatın düzenli verimli
ve mutlu olmasını istemek uygar insana yaraşan bir
amaçtır. Hayat sebebinin hayat kaygısı hizmet olmalıdır.
Bundan daha imrenilecek bir hayat örneği olamaz. Emek
karşılığı yardım ilkesinin anlamı Çağdaş düşüncenin
sosyal hizmet kavramına en büyük katkısı olan insanın
haysiyet ve varlığına saygı fikrinin temel motifidir.
Hangi koşullarda olursa olsun insan bir değerdir. İnsan
kendi kapasite ve gücü ile yaşadığı topluma ne kadar
katkıda bulunabilirse o kadar çok değer ve
saygınlıktadır. Bireyler ve gruplar toplum içinde
saygınlık ve sorumluluklarını sürdürerek ekonomik ve
sosyal kültürel yetenekleri oranında toplum yaşamına
katkıda bulunmalı ve herhangi bir nedenle kendi
kendilerini idare etme haklarını yitirdiklerinde bu
hakkı yeniden kazanma olanağına sahip kılınmalı ve bunun
için iş yapabilecekleri iş imkanları oluşturulmalı ve
topluma üretken hale dönüştürülmelidirler. İşte bu ilke
ve düşünceyi benimseyen TYSD, 1928 de Dernek tüzüğüne bu
ilkeyi koymuştur.
1968 de Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen ve
dünyanın her bölgesinden 97 temsilcinin katıldığı ve
Sosyal refahtan sorumlu bakanlar düzeyinde toplanan
konferansta tartışılan ve onu izleyen 1972 yılında yine
Birleşmiş Milletler Örgütünce gerçekleştirilen AVRUPA
SOSYAL REFAH BAKANLAR KONFERANSI’nda belirgin çizgileri
ifade edilen bu görüşün 1928 yılında ülkemizde kurulan
bir gönüllü kadın derneğinin yani TÜRKİYE YARDIM
SEVENLER DERNEĞİ’mizin kuruluş tüzüğünde yer almış
olması gerçekten toplumumuz ve kadınlarımızın ne kadar
ileri görüşlü, bilgili çalışkan olduklarının
göstergesidir.
Ankara’da gerçekleştirilen genel kurulda 1978 yılında
alınan karar ve ortak görüş neticesi her iki yılda bir
faal şubelerimizin yönetim ve sosyal komitelerinin
katılımları ile bölge toplantıları yapılması
kararlaştırılmış şubeler arası fikir alışverişinde
bulunmak, daha verimli çalışmalara olanak sağlamak,
zaman ayırmak açışından şubelerin yakınlaşmalarını
sağlayan Bölge toplantıları başlatılmıştır.
1. Bölge Toplantısı
Kayseri 1978
• 2. Bölge Toplantısı Bilecik 1980
• 3. Bölge Toplantısı Antalya 1982
• 4. Bölge Toplantısı Van 1985
• 5. Bölge Toplantısı Ordu 1987
• 6. Bölge Toplantısı Aydın 1989
• 7. Bölge Toplantısı Mersin 1993
• 8. Bölge Toplantısı İstanbul 1995
• 9. Bölge Toplantısı Mersin 1997
• 10. Bölge Toplantısı Van 1999
• 11. Bölge Toplantısı Kastamonu 2001
• 13. Bölge Toplantısı Bursa 2013
• 14. Bölge toplantısı 2005 yılında Afyon'da
• 15. Bölge toplantısı 2007 yılında İzmir'de
• 16. Bölge toplantısı 2009 Karabük ve Safranbolu’da
• 17. Bölge toplantısı 2011 Ordu ‘da
• 18. Bölge Toplantısı 2013 Mardin ve Şanlıurfa'da,
Son olarak
Bölge Toplantısı 2015 Kars ve Ardahan'da
gerçekleştirilmiştir.
Derneğimiz her iki yılda bir kanun ve tüzüğümüz gereği
önce şubeler bazında sonra şube temsilcilerinin katılımı
ile genel merkez ANKARA’ da genel kurullarını
gerçekleştirmektedir.
Kaynak: www.tysd.org.tr/hakkimizda/tysd.html
Belgelere ulaşılabildikçe bu sayfa yenilenecektir.
|
